معنای اصطلاحی نکاح:

نکاح رابطه‌ای است حقوقی، عاطفی که به وسیله عقد بین زن و مرد حاصل می‌گردد و به آن‌ ها حق می‌دهد که با یکدیگر زندگی کنند و مظهر بارز این رابطه حق تمتع جنسی است.


اهمیت ازدواج در اسلام:

ازدواج از مستحبات مؤکد است و به حالت تجرد زندگی کردن کراهت شدید دارد حتی فقر و نداری نباید مانع ازدواج شود. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: و البته باید مردان بی زن و زنان بی شوهر و کنیزان و بندگان خود را به نکاح یکدیگر درآورید، اگر مرد و زنی فقیرند خداوند به لطف خویش آنان را بی نیاز و مستغنی خواهد فرمود که خدا به احوال بندگان آگاه و رحمتش وسیع است. (النور/32).


اهداف عالیه ازدواج:

- پاسخ به ندای فطرت: ازدواج در حقیقت پاسخ درست و شرعی به ندای فطرت و غریزه است. خداوند انسان را آفرید و برای رسیدن به آرامش و تداوم و بقای نسل نوع بشر، غریزه جنسی را در اندرون وجودش قرار داد.

- پاسخ به دعوت سنت: ازدواج در اسلام از جهتی وظیفه‌ای مقدس بوده، آن چنان که خود را موظف به انجام آن می‌دانند زیرا ازدواج از جمله سنت‌های رسول خداست که اعراض از آن مساوی با خروج از جرگه طرفداران آن حضرت است.


- صیانت از خطر: ازدواج می‌تواند عاملی برای پرهیز از خطر و سپس برای حفظ سلامتی تن و روان باشد.

- حفظ عفت: میل جنسی و شهوت دستاویزی مهم برای شیطان است که به وسیله آن بندگان خدا را از راه خدا و تقوا باز دارد. به همین دلیل در شریعت اسلامی تأکید شده است که نباید مرد مسلمان با زن نامحرم خلوت کند چرا که در این صورت مناسب ترین زمینه برای وسوسه‌ های شیطانی فراهم خواهد شد. بنا بر مطلب فوق مشخص می‌شود که ازدواج به عنوان سدی در برابر وسوسه‌ های شیطانی چقدر مفید است.


- تحصیل آرامش و سکون: انسان در اثر تنهایی دچار ملامت و افسردگی می‌شود و برای رفع آن لازم است هم‌نشین و مصاحبی داشته باشد.


معیارهای ازدواج:

سزاوار است انسان به صفات کسی که می‌خواهد با او ازدواج کند توجه داشته باشد و تنها به زیبایی و مال اکتفا نکند. برخی از صفات همسر شایسته از نظر پیامبر اکرم(ص) بدین قرار است:

1ـ بامحبت باشد. 2ـ عفیف و پاک‌دامن باشد. 3ـ در میان خانواده خود عزیز باشد. 4ـ نسبت به شوهر متواضع باشد 5ـ تنها برای شوهر خود زینت و آرایش کند. 6ـ از شوهر خود اطاعت کند.


موانع ازدواج:

- مشکل مالی و اقتصادی: عمده ترین مشکلی که در امر ازدواج توجه اکثر جوانان را به خود جلب نموده، مسأله مالی و اقتصادی است. پیامبر(ص) می‌فرمایند:به ازدواج درآورید (پسران و دختران را) چون خداوند با ازدواج اخلاق آن‌ها را نیکو و روزی را برای آن‌ها توسعه می‌دهد.


- مشکل ادامه تحصیل و سربازی: برای این مشکل می‌توان راه حل‌های زیر را پیشنهاد کرد:

- نامزدی شرعی و قانونی، کمک والدین به دختر و پسر، قناعت، انجام کارها و امور زندگی به طور مشترک.

- مشکل در انتخاب همسر: امروزه در جامعه یافتن همسر مناسب واقعاً مشکل شده است و به همین علت باید در انتخاب همسر بسیار دقت شود.

- مسکن: تفاهم، توافق، صفا، صمیمیت و علاقه مندی مهم است. اگر علاقه باشد نداشتن مسکن نمی‌تواند مانع ازدواج و شروع یک زندگی مشترک شود.


آثار و فواید ازدواج:

- برآورده شدن نیازهای غریزی و رهایی انسان از وسوسه‌ها.

- فزونی پاداش معنوی: رسول خدا همسر داران خفته را از بی همسران شب بیدار و روزه دار برتر می‌شمرد.

- تولید نسل و حفظ نوع: خداوند در قرآن می‌فرماید: «خدا برای شما از جنس خودتان همسرانی آفریده و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوادگان خلق فرمود». (نحل/72).

- کمال بخشی عبادات: پیامبر(ص) می‌فرمایند «هر کس ازدواج کند نصف عبادت به او داده می‌شود».



ازدواج در عرف و شرع پیمان زناشویی است که بر اساس آن برای مرد و زن در برابر هم تعهدات اخلاقی و حقوقی پدید می‌آید که سرپیچی از آن‌ها عقوبت و کیفر در پی خواهد داشت.

باید دانست که ازدواج یک نیاز فطری و سنت الهی است که اهدافی را دنبال می‌کند. در بحث انتخاب همسر برای جوانان لازم است والدین و خویشاوندان مشورت و تحقیقات اساسی انجام دهند تا به تعالیم ارزشمند اسلام، انتخاب احسنی داشته باشند و زندگی موفقی را شروع کنند.